تأثیر پوشش لکه‏ای، به منزلة زیستگاه خرد، بر تغییر خصوصیات خاک (مطالعة موردی: چراگاه‏های شور تز خراب در ارومیه)

گیاهان، ضمن رویش و سازگاری با شرایط مختلف، ویژگی‏های محیط و به ویژه خصوصیات خاک را برای گسترش جوامع گیاهی تغییر می‏دهند. در این تحقیق میزان تأثیرگذاری گیاهان هالوفیت اطراف دریاچة ارومیه بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک ارزیابی شد. بدین منظور، در تیپ گیاهی salsola nitraria - aeluropus littoralis، که معرف سطح وسیعی از چراگاه‏های شور اطراف دریاچة ارومیه است، لکه های گیاهی (اکولوژیک) در امتداد دو ترانسکت 150 متری، که موازی با جهت شیب استقرار داشتند، انتخاب شد و فواصل بین آن ها خاک لخت بدون پوشش (فضای بین لکه ای) درنظر گرفته شد. نمونه‏های خاک از داخل لکه ها و فضای بین لکه‏ای از دو عمق 0 ـ 15 و 15 ـ 30 سانتی متری با چهار تکرار برداشت و برخی خصوصیات آن ها اندازه‏گیری شد. با کاربرد آزمون t غیرجفتی، مقادیر پارامترهای اندازه‏گیری شدة بین لکه ها و فضای بین لکه‏ها مقایسه شد. نتایج به دست آمده نشان می‏دهد حضور گیاهان تأثیر معنی‏داری در کاهش هدایت الکتریکی و نمک‏های محلول سدیم، پتاسیم و کلسیم و همچنین افزایش مقادیر فسفر در نمونه‏های خاک پروفیل سطحی (0 ـ 15 سانتی متری) در داخل لکه‏ها دارد، ولی در میزان اسیدیته، نیتروژن، مواد آلی و درصد سیلت، شن و رس داخل لکه‏ها و نواحی بین لکه‏ها اختلاف معنی‏دار مشاهده نشد. خصوصیات مذکور در خاک عمقی (15 ـ 30 سانتی متری) و بین لکه‏های گیاهی و مناطق بین لکه‏ها نیز اختلاف معنی داری با هم نداشت؛ این امر تداعی کنندة نقش گیاهان و تأثیر ریشه‏دوانی آن ها در تغییر خصوصیات خاک سطحی نسبت به خاک عمقی در رویشگاه‏های مورد بررسی است.